EU loopt achter in de wereldwijde race rond microchips leiderschap

Microchips spelen een sleutelrol in het moderne leven en het wereldwijde tekort aan microchips tijdens de coronapandemie benadrukte het grote economische belang ervan. De EU-strategie voor het digitale decennium omvat het streefdoel van een EU-aandeel van 20 % in de wereldwijde productie van geavanceerde en duurzame microchips tegen 2030. De Europese Commissie heeft redelijke vooruitgang geboekt bij de uitvoering van haar strategie. Toch stelden de auditors vast dat er een kloof is tussen ambitie en werkelijkheid die moet worden gedicht.

“De EU-strategie voor de microchipsector is dringend aan een realitycheck toe”, zegt Annemie Turtelboom, het ERK-lid dat verantwoordelijk is voor de controle. “Het is een snel evoluerende sector met hevige geopolitieke concurrentie. We moeten daarom onze inspanningen opvoeren willen we onze ambities verwezenlijken. Het streefdoel van 20 % was in principe bedoeld als stimulans: om het namelijk te halen zouden we onze productiecapaciteit tegen 2030 ongeveer moeten verviervoudigen. Met ons huidige tempo zal het nog lang duren voordat we dit doel bereiken. Europa moet concurreren, en de Europese Commissie moet haar langetermijnstrategie heroverwegen om deze beter af te stemmen op de praktische realiteit”.

De Commissie is verantwoordelijk voor slechts 5 % (4,5 miljard euro) van de 86 miljard euro aan geraamde financiering voor de Chips Act tot 2030. De rest komt naar verwachting van de lidstaten en de industrie. Ter vergelijking: de grootste fabrikanten ter wereld hebben 405 miljard euro aan investeringen begroot voor een periode van slechts drie jaar, van 2020 tot 2023. De financiële kracht van de Chips Act is daar dus niets bij.

Chips Act

De auditors wijzen er echter op dat de Commissie geen mandaat heeft om nationale investeringen op EU-niveau te coördineren om deze te laten aansluiten bij de doelstellingen van de verordening. Bovendien is er onduidelijkheid over de streefdoelen en de monitoring van de Chips Act. Verder is het moeilijk vast te stellen of in de verordening voldoende rekening wordt gehouden met de huidige vraag van de industrie naar reguliere microchips.

Verschillende andere belangrijke factoren beïnvloeden het concurrentievermogen van de EU op dit gebied alsook de kans op een succesvolle uitvoering van de Chips Act. Daarbij gaat het onder meer om afhankelijkheid van de invoer van grondstoffen, hoge energiekosten, milieuoverwegingen, geopolitieke spanningen en uitvoercontroles, en een tekort aan geschoolde werknemers. Bovendien bestaat de microchipsector in de EU uit enkele grote ondernemingen die zich richten op hoogwaardige projecten, wat betekent dat de financiering geconcentreerd is. De annulering, vertraging of mislukking van één enkel project kan daarom al een aanzienlijke impact hebben op de hele sector.

Over het geheel genomen stelden de auditors vast dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de Chips Act het EU-aandeel in de microchipsmarkt aanzienlijk zal vergroten. Ook is het nog maar de vraag of de EU hiermee de doelstelling van 20 % van de wereldproductie zal halen. In haar in juli 2024 gepubliceerde prognose voorspelt de Europese Commissie zelfs dat het totale EU-aandeel in de wereldwijde waardeketen in een snelgroeiende markt maar licht zal toenemen. Ondanks een aanzienlijke verwachte toename van de productiecapaciteit zou dit van 9,8 % in 2022 tot slechts 11,7 % in 2030 groeien.

Achtergrond

Als onderdeel van het industriebeleid van de EU werd in februari 2022 de Chips Act ingevoerd naar aanleiding van verstoringen van de mondiale toeleveringsketen als gevolg van de coronapandemie. Het doel van de Chips Act was om tekorten aan microchips aan te pakken en het technologisch leiderschap van de EU te versterken. De Chips Act is in september 2023 in werking getreden.

De Chips Act van 2022 werd voorafgegaan door een strategie uit 2013 die tot doel had de micro- en nano-elektronicasector te versterken. De productiecapaciteit voor microchips in de EU is vanaf 2013 aanzienlijk toegenomen. Desondanks kon ze geen gelijke tred houden met de mondiale groei, waardoor het aandeel van de EU in de wereldmarkt afnam.

De Chips Act werd met enige spoed opgesteld, deels als reactie op de tekorten na de pandemie. Als gevolg daarvan werden de standaardprocedures voor de voorbereiding van wetgeving niet volledig gevolgd, zoals het uitvoeren van evaluaties van eerdere strategieën en een effectbeoordeling van het voorstel.

De eerste tussentijdse evaluatie en herziening van de Chips Act door de Europese Commissie moet in september 2026 aan het Europees Parlement en de Raad worden voorgelegd.

Speciaal verslag 12/2025 “De EU-strategie voor microchips” is beschikbaar op de website van de ERK, samen met een A4-overzicht van de belangrijkste feiten en bevindingen.