AIV: Ook in de ruimte zijn Nederland en Europa nog kwetsbaar

Versterk Europese slagkracht

Europese landen zijn sterk afhankelijk van satellieten en andere ruimtesystemen voor hun communicatie, navigatie, observatie en veiligheid. Veel van die systemen zijn in handen van niet-Europese staten of commerciële partijen. Volgens de AIV maakt dat Europa kwetsbaar en is het noodzakelijk om meer te investeren in eigen technologie en capaciteit. Nederland kan hieraan bijdragen door actief mee te bouwen aan Europese programma’s als Galileo, Copernicus, IRIS² en EU SST. Dat vereist gerichte inzet van Nederlandse expertise, diplomatieke betrokkenheid en samenwerking met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en start-ups. Binnen NAVO-verband moet Nederland zich inzetten voor een sterkere Europese bijdrage aan ruimtecapaciteit. Ook wijst de AIV op het belang van gezamenlijke ontwikkeling en beschikbaarheid van militaire systemen, zoals satellietcommunicatie, vroegtijdige waarschuwing en ruimtebewaking.

Organiseer de Nederlandse inzet beter

Het Nederlandse ruimtebeleid is versnipperd en mist centrale aansturing. De AIV adviseert om wettelijk vast te leggen dat ruimtevaart een gedeelde ministeriële verantwoordelijkheid is, zodat niet alleen civiele en economische doelen maar ook veiligheids- en diplomatieke belangen beter worden geborgd. Dit versterkt ook de aansturing van het Netherlands Space Office en bevordert een hechtere verbinding tussen beleid, kennisinstellingen en de ruimtevaartsector. Nederland beschikt over internationaal erkende expertise in onder meer aardobservatie, satellietcommunicatie, databeveiliging en ruimterecht. Deze kennisbasis biedt kansen voor publiek-private samenwerking, versterking van strategische capaciteiten en gerichte inzet op talentontwikkeling.

Werk aan internationale spelregels

De AIV pleit voor nieuwe internationale afspraken over het vreedzaam gebruik van de ruimte, bescherming van kritieke infrastructuur, verantwoord gedrag van staten en commerciële partijen, en beter beheer van ruimteverkeer en ruimtepuin. Nederland kan hieraan bijdragen door zijn diplomatieke en juridische expertise gericht in te zetten, onder meer binnen VN-verband, via de EU en in samenwerking met gelijkgezinde landen. Het advies benadrukt dat Nederland zich vooral moet richten op bestaande multilaterale fora, zoals het VN-comité voor het vreedzaam gebruik van de ruimte. Zo wordt voorkomen dat er uiteenlopende en tegenstrijdige regels ontstaan. Alleen met duidelijke internationale spelregels kan de ruimte veilig, stabiel en toegankelijk blijven voor toekomstige generaties.

AIV-voorzitter Bert Koenders: “Onder meer de oorlog in Oekraïne, het groeiende aantal antisatelliettesten en de toename van commerciële netwerken laten zien hoe strategisch de ruimte is geworden. Onze veiligheid, het functioneren van onze economie en de positie van Europa in de wereld hangen ervan af. Daarom pleit de AIV voor de Europese versterking van eigen strategische capaciteiten, nieuwe internationale afspraken en een beter georganiseerde inzet van Nederland zelf.”