Digitale Regie: Hoe de overheid verantwoord innoveert met AI en cloud

“Data en AI zijn niet langer abstracte thema’s, zegt Jean Jacques Kroesbergen, Business Lead bij Dell Technologies Nederland. “Overheden zoeken naar concrete toepassingen, maar blijven terecht scherp op risico’s. De opkomst van generatieve AI zorgt voor nieuwe dynamiek. Binnen de overheid leeft de vraag niet alleen wat er mogelijk is, maar vooral wat er verantwoord is binnen de wettelijke kaders, zoals bijvoorbeeld de Europese AI Act en ook de AVG.”

Kroesbergen maakt daarin onderscheid tussen hoog- en laagrisico-toepassingen: “Een ziekenhuis kan bijvoorbeeld eenvoudig een Digital Human inzetten om patiënten in meerdere talen te begeleiden naar de juiste afdeling. Dat is laag risico, praktisch toepasbaar en bespaart personeelstijd.”

Ook gemeenten kunnen profiteren van zulke digitale interfacetechnologie. Informatie op gemeentelijke websites kan via een Digital Human toegankelijk worden gemaakt, waardoor inwoners eenvoudig antwoord krijgen op praktische vragen. “Je kunt een AI-systeem bouwen dat veilig en efficiënt werkt, zonder dat je direct met gevoelige gegevens hoeft te opereren,” zegt hij. In tijden van personeelskrapte – met name in zorg en IT – bieden zulke oplossingen uitkomst.

Digitale autonomie en geopolitiek

Naast AI is soevereiniteit een thema dat in snel tempo op de agenda is verschenen. De toegenomen geopolitieke onrust, met spanningen tussen wereldmachten, heeft geleid tot hernieuwde aandacht voor digitale onafhankelijkheid. “De wereld verandert sneller dan ooit. Door AI versnelt die verandering nog meer. In zo'n context zoeken overheden logischerwijs naar onafhankelijkheid en stabiliteit.”

Digitale soevereiniteit betekent onder meer het beschikken over eigen infrastructuur, technologie zonder vendor lock-in en controle over dataopslag en -verwerking. “Je kunt soeverein zijn door je eigen datacenter te hebben, of door te kiezen voor technologie die je onafhankelijk houdt. Wij werken daarom met een breed ecosysteem van partners dat sovereign cloud-oplossingen mogelijk maakt.”

Hoewel Dell Technologies een Amerikaans bedrijf is, onderstreept Kroesbergen nadrukkelijk de Europese impact: “Wij produceren voor een groot deel in Polen en Ierland en hebben een Europese footprint die groter is dan veel mensen denken.”

Breng de AI naar de data

Een technologie die aansluit bij dit streven naar controle en efficiëntie is federated data analytics. Daarbij worden AI-algoritmes naar de data gestuurd, in plaats van alle data te centraliseren in één groot datameer. “Je analyseert de data op locatie – in de cloud, aan de edge of in een datacenter – en combineert de resultaten. Dat is niet alleen efficiënter, maar ook duurzamer. Dell is toonaangevend op dit gebied met haar AI Factory”

Deze aanpak sluit aan bij de toename van datavolumes door AI-toepassingen. De groei van generatieve modellen zorgt voor explosieve dataproductie, wat zowel een uitdaging als een kans vormt. “We moeten goed nadenken over de impact van onze technologie op het milieu. Daarom zetten we onder meer in op vloeistofkoeling van servers, waardoor het energieverbruik en de footprint van datacenters flink afnemen.”

Beveiliging: monitoring van de supply chain

Beveiliging is een gerelateerd aandachtspunt dat alleen maar urgenter wordt. “Wij monitoren de hele supply chain, van de fabriek tot aan de levering bij de klant. Zo kunnen we garanderen dat er onderweg niets met het apparaat is gebeurd. Voor overheden is dit een essentieel onderdeel van vertrouwen in onze technologie.”

Daarnaast worden een brede en geïntegreerde beveiligingsoplossingen toegepast over het volledige productaanbod, met vaults, encryptie en detectie van cyberaanvallen als standaard.“ Zeker voor overheden is het cruciaal om zeker te weten dat hun data veilig is, ook als ze gebruikmaken van AI-oplossingen.”

Digitale besluitvorming

Wat hem eveneens opvalt in gesprekken met de publieke sector, is de roep om verantwoordelijkheid. Niet alleen van technologiepartners, maar ook van de overheid zelf. “De overheid beschikt over enorme hoeveelheden data, maar moet die wel goed classificeren en beheren. Je hoeft niet alle data maximaal te beveiligen – dat is kostbaar en vaak onnodig. Slim classificeren helpt bij het effectief beveiligen én beheersen van kosten.”

Volgens Kroesbergen is het daarom belangrijk voor overheden om zelf regie voeren over hun cloudomgevingen, software en datacenters. “Te vaak zie je dat er tijdelijke oplossingen worden ingezet met vaak ook externe (interim) managers, maar uiteindelijk moet er structurele eigen kennis en capaciteit zijn om verantwoordelijkheid te dragen.”

Samenwerking

Hij benadrukt het belang van een sterk ecosysteem. “Wij kunnen niet in ons eentje de hele markt bedienen. Onze partners -van value-added resellers tot integrators- hebben de relatie met de klant. Zij brengen ons vaak aan tafel om samen het gesprek te voeren over AI, data en infrastructuur.”

Tijdens het recente Dell Technologies World werd dat partnerschap verder versterkt. “We willen dat partners het verhaal over de toekomst actief overbrengen aan klanten. We zien dat ze die verantwoordelijkheid ook echt nemen.”

Laagdrempelige toegang tot AI

Met betrekking tot de AI Factory van Dell zegt Kroesbergen tenslotte: “Dat is een eenvoudige manier voor onze klanten om snel toegang te krijgen tot (generatieve) AI oplossingen. Zeker voor de publieke sector is dit belangrijk. We bieden daarin onder andere oplossingen voor servicedesks, coding, digital twins, vision (camera’s) en Digital Humans, dus toepassingen die relatief laagdrempelig kunnen zijn en snel resultaat leveren.”

“In combinatie met hybride datacenteroplossingen – zowel on-premise als cloudgebaseerd – en samenwerking met internationale partijen als Amazon, Google en Microsoft, maar juist ook met veel andere lokale Nederlandse partners ontstaat er een flexibel landschap waarin de overheid kan opereren. “En als een overheidsorganisatie niet met hyperscalers wil samenwerken, dan zijn er altijd nog mogelijkheden voor een eigen datacenter.”

Balans

AI, data en hybride en souvereine cloud vormen dus het fundament van de digitale bestuurspraktijk. Daarbij is weliswaar voorzichtigheid geboden, maar mag innovatie niet worden vergeten. “AI is niet de heilige graal, maar de overheid moet er wel serieus mee aan de slag, inclusief een kritische blik, met oog voor wetgeving én maatschappelijke verantwoordelijkheid.”

“Met laagdrempelige oplossingen, samenwerking met betrouwbare technologiepartners en een duidelijke strategie rond dataclassificatie, beveiliging en duurzaamheid, kan de publieke sector effectief gebruikmaken van de kansen die AI en cloudtechnologie bieden. Want AI en generatieve AI kunnen uiteindelijk ook gaan bepalen hoe economische waarde en waarschijnlijk daarmee ook de machtsbalans in de wereld verdeeld wordt. En dat raakt direct aan onze welvaart. Daar moet je als overheid verantwoordelijkheid in nemen.”