Applicatiestrategie afstemmen met de Pace Layers van Gartner

Een nuttige metafoor die Leiter gebruikt, is die van een restaurant. Een fastfoodrestaurant heeft een andere service en focus dan een exclusief sterrenrestaurant. De keuze voor de verkeerde aanpak leidt tot ontevredenheid. Op dezelfde manier kan een 'one-size-fits-all'-applicatiestrategie leiden tot onnodige frictie en ineffectiviteit. Onderzoek van Gartner uit 2024 toonde aan dat 37% van de bedrijven een significante kloof ervaart tussen hun applicatie- en bedrijfsstrategieën.

De drie lagen van verandering

Gartner's model verdeelt applicaties en bedrijfsprocessen in drie 'snelheidslagen' op basis van hun veranderingssnelheid en zakelijke impact:

1. Foundational (Fundamentele) laag: Dit zijn de systemen van het 'record' die de kernprocessen van een organisatie ondersteunen, zoals ERP-systemen en financiële administratie. Deze processen zijn gestandaardiseerd en veranderen zelden. De focus ligt hier op efficiëntie en risicobeheer. Aanpassingen zijn beperkt en updates verlopen volgens een meer voorspelbaar, vaak waterfall-achtig proces met maandelijkse of kwartaalupdates. Ongeveer 70% van de bedrijfsprocessen valt in deze categorie.
2. Differentiating (Onderscheidende) laag: Deze laag omvat applicaties die een organisatie een concurrentievoordeel geven. Ze maken het bedrijf uniek en bieden een specifieke voorsprong op de markt. Voorbeelden zijn op maat gemaakte logistieke of klantrelatiebeheersystemen. Deze applicaties moeten vaker veranderen om de voorsprong te behouden. De ontwikkeling is flexibeler, vaak met agile methodologieën. Ongeveer 20% van de processen bevindt zich in deze laag.
3. Innovation (Innovatie) laag: Dit is de laag waar experimentatie plaatsvindt. Het gaat om nieuwe ideeën, Proof of Concepts (PoC's) en pilotprojecten. Deze applicaties hebben de snelste veranderingssnelheid en zijn gericht op het verkennen van nieuwe technologieën en bedrijfsmodellen. De governance is zeer soepel en de ontwikkeling is extreem dynamisch en hands-on. Het kan gaan om nieuwe AI-gedreven tools of andere technologische doorbraken. Ongeveer 10% van de bedrijfsprocessen behoort tot deze laag.

Waarom deze lagen belangrijk zijn

Het 'pace layers'-model is vooral relevant in het huidige tijdperk van AI-revolutie. Nieuwe technologieën, zoals generatieve AI, beginnen in de innovatielaag en verschuiven naarmate ze volwassener worden naar de onderscheidende en uiteindelijk de fundamentele laag. Dit gebeurde bijvoorbeeld met chatbots: wat ooit een innovatieve technologie was, is nu een standaardfunctionaliteit geworden. Leiders in applicatie- en software-engineering moeten hier flexibel op inspelen.

De voordelen van het toepassen van dit model zijn significant:

Betere afstemming: Het dwingt organisaties om te kijken naar welke applicaties echt waarde toevoegen en waar de investeringen het meest rendabel zijn.

Verbeterde governance: Door de verschillende lagen te erkennen, kan IT-leiderschap de juiste governance en ontwikkelmethodieken toepassen, afgestemd op de risico's en behoeften van elke laag.

Gerichte investeringen: Het model biedt een kader voor budgetbeslissingen, waardoor middelen strategisch kunnen worden ingezet op innovatie, in plaats van uitsluitend op onderhoud van fundamentele systemen.

Implementatie in de praktijk

Om het model succesvol toe te passen, adviseert Leiter een stapsgewijze aanpak:

1. Betrek stakeholders: Zorg dat het management en andere belanghebbenden de waarde van het model begrijpen.
2. Analyseer de bedrijfscapaciteiten: Breng alle taken en capaciteiten in kaart die uw organisatie uitvoert.
3. Segmenteer de capaciteiten: Wijs elke capaciteit toe aan een van de drie lagen, op basis van de veranderingssnelheid en strategische impact.
4. Koppel applicaties aan lagen: Bepaal welke applicaties welke capaciteiten ondersteunen. Houd er rekening mee dat één applicatie meerdere lagen kan bedienen.
5. Adapteer de strategie: Pas de applicatiestrategie, inclusief governance, financiering en ontwikkelmethodieken, aan op de kenmerken van elke laag.

Het 'pace layers'-model is een dynamisch kader. De positie van applicaties kan over tijd veranderen. Een continue beoordeling, bij voorkeur tijdens de jaarlijkse strategische planning, is essentieel om ervoor te zorgen dat de applicatiestrategie relevant blijft en de organisatie effectief ondersteunt bij het navigeren door de complexiteit van de digitale wereld.