Nederlandse spoornetwerk kwetsbaar voor sabotage en cyberaanvallen

Dat concludeert een impactanalyse in opdracht van staatssecretaris Thierry Aartsen (Openbaar Vervoer en Milieu), uitgevoerd door het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) en de Weerbaarheidstafel. Volgens het rapport zijn extra investeringen nodig om de infrastructuur te versterken en te voldoen aan internationale verdedigingsverplichtingen.

Niet bestand tegen sabotage en cyberaanvallen

Uit de analyse blijkt dat het spoornetwerk de afgelopen decennia is ingericht op efficiëntie en punctualiteit, maar onvoldoende is voorbereid op opzettelijke verstoringen zoals sabotage of digitale aanvallen. Het huidige beleid gaat uit van incidenten zoals weersomstandigheden, maar houdt geen rekening met gerichte dreigingen. De toename van geopolitieke spanningen en cyberrisico’s maakt een robuuster systeem noodzakelijk.

Een belangrijk probleem is de beperkte capaciteit voor militair transport. Een enkele brede militaire trein kan het reguliere verkeer op een spoor tot drie uur blokkeren. Bij meerdere transporten per dag ligt het civiele spoorvervoer vrijwel stil, met aanzienlijke economische en maatschappelijke gevolgen. Nederland kan hierdoor haar afspraken over militair vervoer binnen de NAVO niet nakomen.

600 miljoen euro nodig

Het OFL beveelt een investeringspakket van minimaal 600 miljoen euro aan, gericht op drie gebieden:

• Beveiliging, waaronder strengere toegangcontroles, detectiesystemen, monitoring van digitale netwerken en bescherming tegen drones bij kritieke punten.
• Continuïteit, met mobiele noodsystemen voor snelle hervatting van treinverkeer, extra reserveonderdelen, herstelcapaciteit en scenario’s voor grootschalige incidenten.
• Militaire capaciteit, zoals extra rangeerruimte in havens, langere sporen voor treinen van 740 meter, verwijdering van obstakels langs spoorlijnen en efficiëntere grensprocedures.

De analyse benadrukt dat uitstel de kwetsbaarheid vergroot. Hybride dreigingen in Europa nemen toe, waardoor een weerbaar spoornetwerk niet alleen een defensiekwestie is, maar ook van belang voor de economie en samenleving.

Overheid en spoorsector moeten samenwerken

Staatssecretaris Aartsen erkent de urgentie en stelt dat een veilig en betrouwbaar spoornetwerk essentieel is voor de nationale veiligheid. Hij geeft aan dat reizigers mogelijk langer onderweg zullen zijn, maar dat actie onvermijdelijk is in het huidige internationale klimaat.

ProRail benadrukt het strategische belang van het spoor en de noodzaak om de weerbaarheid te vergroten. Verbeteringen komen niet alleen defensietransporten ten goede, maar versterken ook het reguliere goederen- en personenvervoer.

Ondanks de demissionaire status van het kabinet zijn al enkele aanbevelingen opgepakt. Zo wordt gewerkt aan voorrang voor militair vervoer en het verminderen van vertragingen bij grensovergangen. Daarnaast ontwikkelen ProRail en het ministerie een gezamenlijke strategie om het spoor beter te beschermen tegen dreigingen.

Een volgend kabinet moet beslissen over het voorgestelde budget van 600 miljoen euro. Begin 2026 wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van de plannen.