ACM vanaf nu bevoegd om toezicht te houden op de Data Act

De Europese Data Act (Dataverordening) kent twee belangrijke onderwerpen. In de eerste plaats geeft de Data Act bedrijven, consumenten en overheden meer mogelijkheden om gebruik te maken van data uit slimme apparaten en om deze te delen met bedrijven naar hun keuze. Bijvoorbeeld data uit slimme apparaten die gegevens verzamelen en met het internet verbonden zijn, zoals omvormers van zonnepanelen en auto's. Deze data waren voorheen vaak enkel toegankelijk voor fabrikanten van die apparaten. In de praktijk betekent dit dat de eigenaar van een auto toegang krijgt tot de gegevens die de auto verzamelt en deze bijvoorbeeld kan delen met een garage naar keuze voor reparatie. Dit hoeft dan dus niet meer per se bij de merkdealer.

Daarnaast moet de Data Act barrières wegnemen die overstappen tussen clouddiensten kunnen belemmeren. Gebruikers kunnen hun clouddiensten ook makkelijker combineren, doordat diensten makkelijker gekoppeld kunnen worden (zogenoemde ‘interoperabiliteit’).

In het onlangs door de Europese Commissie gepresenteerde voorstel Digitale Omnibus worden enkele kleine aanpassingen aan de Data Act voorgesteld. Als dit voorstel definitief wordt, en de Nederlandse wetgever de Uitvoeringswet Dataverordening heeft aangepast, zal de ACM waar nodig haar toezicht daarop aanpassen en marktpartijen tijdig informeren over de eventuele gevolgen hiervan.

Toezicht

De ACM ziet toe op de naleving van de Dataverordening door cloudaanbieders en leveranciers van slimme apparaten die hun hoofdkantoor in Nederland hebben. De ACM gaat toezicht houden op hoe bedrijven toegang geven tot data uit slimme apparaten en hoe zij omgaan met verzoeken om data te delen. Een belangrijk aandachtspunt voor de ACM is dat bedrijven richting consumenten en andere bedrijven transparant zijn over de gegevens die worden verzameld, en op welke wijze toegang tot die gegevens wordt verleend. De ACM gaat in 2026 voorlichting geven over en onderzoek doen naar de naleving van deze informatieverplichting. Daarnaast richt de ACM zich op een dialoog met de cloudsector over eventuele overstapdrempels of barrières met betrekking tot het koppelen van diensten.

Voorlichting en leidraad voor bedrijven

Om bedrijven op weg te helpen en ontwikkeling van de sector te stimuleren, ontwikkelt de ACM verschillende voorlichtingsproducten. In september dit jaar publiceerde de ACM al een conceptleidraad voor bedrijven over de Data Act, die ter consultatie is voorgelegd aan marktpartijen. Met deze leidraad ondersteunt de ACM bedrijven bij het naleven van de nieuwe regels en het benutten van kansen voor datagedreven innovatie.

Melden

Als bedrijven of consumenten denken dat hun rechten worden geschonden, dan kunnen zij dat melden bij de ACM. Van een schending kan bijvoorbeeld sprake zijn wanneer een bedrijf de gebruiker geen toegang geeft tot de data van een slim apparaat of wanneer er overstapdrempels bij een clouddienst worden ervaren. Deze signalen helpen de ACM en andere toezichthouders in Europa om effectief te kunnen optreden.

De ACM werkt in het toezicht op de Data Act samen met Europese toezichthouders om ook grensoverschrijdende problematiek te kunnen aanpakken. In Nederland werkt de ACM samen met de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), die is aangewezen als toezichthouder op bepalingen die samenhangen met de AVG. Denk aan een klacht over het delen van een dataset waarin ook persoonsgegevens staan. Daarnaast is de AP ook aangewezen als de toezichthouder op gegevensverzoeken door overheidsinstanties in gevallen van uitzonderlijke noodzaak.