PwC: AI-adoptie door medewerkers hangt vaak sterk af van concurrentiedruk op de arbeidsmarkt

Externe prikkels zoals de "push" vanuit de arbeidsmarkt, zijn sterk bepalend of AI daadwerkelijk wordt ingezet. "In beroepen waar de marktconcurrentie hoog is, ervaren werknemers een grotere motivatie om AI te omarmen," aldus Baarsma. "Maar bij beroepen met weinig concurrentiedruk, vaak beschermd door instituties of gereguleerde kaders, ontbreekt die stimulans nog vaak, ook als AI-technisch gezien wel toepasbaar is." Het 'duwtje' van de markt is volgens Baarsma vooral belangrijk in het midden. "Daar hebben veel organisaties moeite om van pilots naar dagelijks gebruik te gaan. Denk aan verpleegkundigen en chemisch technici, zij hebben een vergelijkbare AI-blootstelling. Tegelijkertijd ervaren verpleegkundigen weinig concurrentiedruk en gebruiken zij AI minder, maar chemisch technici staan onder hogere druk en omarmen AI sneller."

AI-adoptie verschilt sterk per beroepsgroep

De impact van arbeidsmarktconcurrentie op AI-adoptie is het kleinst in beroepen die óf nauwelijks óf juist sterk blootgesteld zijn aan AI. Zo hebben koks weinig baat bij AI-toepassingen, waardoor concurrentie in deze sector nauwelijks invloed heeft op het gebruik ervan. Aan de andere kant is AI voor programmeurs al zo geïntegreerd in hun werkproces, dat ook hier de druk van concurrentie weinig verschil maakt.

Kunstmatige intelligentie ontwikkelt zich razendsnel en biedt enorme kansen voor productiviteitsverbeteringen. Toch verloopt de implementatie binnen organisaties vaak moeizaam en ongelijkmatig. Een generieke aanpak werkt niet: de adoptie van AI is sterk afhankelijk van de specifieke context en behoeften van beroepsgroepen, merkt Marlene de Koning, adviseur workforce transformation & technology bij PwC. "Uit onze jaarlijkse Hopes & Fears survey blijkt dat meer dan de helft van de respondenten generatieve AI-tools niet gebruiken in hun werk, ondanks dat veel organisaties deze tools beschikbaar stellen voor hun werknemers. De motivatie en noodzaak om te veranderen moet groter zijn dan de benodigde inspanning. Binnen bedrijven kan dit te maken hebben met vaardigheden, processen en vertrouwen, en we weten nu dat concurrentie op de arbeidsmarkt ook invloed heeft op de motivatie van medewerkers om AI te omarmen."

Geen one size fits all-benadering

De grootste potentie voor AI ligt bij beroepen waar de technologie wel toegevoegde waarde biedt, maar nog geen gemeengoed is. Juist hier beslissen externe prikkels en gerichte organisatie-inspanningen of AI-tools daadwerkelijk hun weg vinden naar de dagelijkse werkpraktijk. "Organisaties hanteren nu vaak een one size fits all-benadering voor AI waarbij iedereen dezelfde training krijgt," stelt De Koning. "Het werkt veel beter de strategie af te stemmen op het niveau van AI-blootstelling, de mindset van de medewerker en externe prikkels zoals arbeidsmarktconcurrentie per functie."

Uit het PwC-onderzoek blijkt dat AI alleen niet volstaat. Organisaties moeten beseffen dat medewerkers verschillen in startpunt, behoeften en drijfveren. Door technologische mogelijkheden en marktdynamiek te integreren in één kader, geeft dit onderzoek bestuurders en managers concrete handvatten om de productiviteitsbelofte van AI daadwerkelijk te realiseren.