ACM stelt prioriteiten vast voor schaarse stroomcapaciteit

Nu het Nederlandse elektriciteitsnet op veel plaatsen zijn maximale capaciteit heeft bereikt, moeten netbeheerders keuzes maken over wie als eerste wordt aangesloten. Waar voorheen het principe ‘wie het eerst komt, die het eerst maalt’ gold, biedt het nieuwe kader nu een juridisch stevige basis om belangrijke publieke belangen voorrang te geven.

Onderbouwing na rechterlijke uitspraak

De komst van het nieuwe kader volgt op een eerdere uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). De rechter oordeelde dat de ACM weliswaar bevoegd is om voorrangsregels op te stellen, maar dat de selectie van partijen beter gemotiveerd moest worden.

"In veel regio’s ontstaan steeds langere wachtrijen," licht Manon Leijten, bestuurslid van de ACM, toe. "Het is essentieel dat de schaarse capaciteit eerlijk verdeeld wordt op basis van objectieve criteria. Dit kader biedt overheden, bedrijven en netbeheerders de duidelijkheid die nodig is om maatschappelijk relevante projecten door te laten gaan."

Drie hoofdcategorieën voor voorrang

De ACM hanteert drie duidelijke categorieën voor partijen die aanspraak maken op prioriteit:

1. Congestieverzachters: Projecten die juist ruimte creëren op het net (bijvoorbeeld door opslag), waardoor anderen sneller aangesloten kunnen worden.
2. Veiligheid: Deze categorie is uitgebreid. Naast defensie, politie en noodhulp vallen nu ook zaken als douane, verkeersveiligheid, alarmdiensten (C2000) en zeer sensitieve technologieën hieronder.
3. Basisbehoeften: Hieronder vallen onderwijs en woningbouw. Nieuw in deze categorie zijn onder meer het openbaar vervoer, telecommunicatie en gasopslagen voor leveringszekerheid.

Woningbouw krijgt impuls

Opvallend in het besluit is de brede steun voor woningbouw. Vanwege het grote woningtekort krijgen alle woonvormen voorrang: van grootschalige nieuwbouw en gedeelde huisvesting (zoals zorg of opvang) tot individuele aanpassingen aan woonhuizen. Om vertraging te voorkomen, kunnen gemeenten voortaan al vroeg in de planfase prioriteit aanvragen voor nieuwe bouwprojecten.

Nieuwe werkwijze vanaf 2026

Hoewel de regels nu zijn vastgesteld, verandert de dagelijkse praktijk niet direct. Tot 1 juli 2026 blijft de huidige werkwijze van kracht, waarbij netbeheerders capaciteit reserveren voor 'kleinverbruikers' (zoals woningen). Daarna wordt een nieuwe systematiek ingevoerd die geen onderscheid meer maakt tussen klein- en grootverbruik, maar puur kijkt naar de maatschappelijke waarde van de aanvraag.

De ACM benadrukt dat het kader niet in beton is gegoten. De toezichthouder zal de regels periodiek evalueren om in te spelen op veranderende maatschappelijke omstandigheden, zoals de toenemende focus op nationale soevereiniteit en weerbaarheid.