ABN AMRO: Investeerders zetten in op digitale klimaattechnologie

Het verband tussen ‘digitaal’ en ‘duurzaam’ wordt vanuit meerdere hoeken erkend, zo ook in de Green Deal. Deze reeks aan beleidsinitiatieven heeft als overkoepelend doel om Europa in 2050 tot het eerste klimaatneutrale continent te maken. Onder de noemer van “een schone, circulaire en digitale economie” worden diverse ingrepen genoemd, zoals digitalisering in de agrarische sector en transportsector.

In 2015 berekenden onderzoekers van telecombedrijf Ericsson dat digitale oplossingen in 2030 voor een daling in de uitstoot van broeikasgassen van tussen de acht en twaalf procent kunnen zorgen in allerlei sectoren. Zij keken onder andere naar reducties via software-gestuurde stroomnetten, routeoptimalisatie van vervoerders en geautomatiseerde klimaatreguleringssystemen in gebouwen.

Investeerders enthousiast over klimaattechnologie

Het lijkt dan ook goed nieuws voor het klimaat dat investeerders brood zien in klimaattechnologie. In 2022 haalden ‘groene’ private bedrijven uit Noord-Amerika en Europa meer dan 80 miljard dollar op, aldus dataverzamelaar Net Zero Insights. Onder de gelukkige ontvangers waren zowel bedrijven die fysieke producten ontwikkelen als bedrijven wiens diensten primair digitaal zijn.

Ook Nederlandse bedrijven boekten succes. Zo ontving het Arnhemse Elestor een injectie van 30 miljoen euro om zijn batterijen voor grootschalige energieopslag naar de markt te brengen. Softwarebedrijf Sympower haalde 22 miljoen euro op. Het Amsterdamse bedrijf ontwikkelde een platform dat de stroomvraag van bedrijven helpt te flexibiliseren. Op het moment dat er minder groene stroom beschikbaar is, kan een aangesloten partij – in ruil voor financieel voordeel – ervoor kiezen om zijn stroomvraag tijdelijk terug te schroeven.

In de analyse door Net Zero Insights is ‘klimaattechnologie’ ruim geïnterpreteerd. Naast oplossingen direct gericht op CO2-reductie zijn ook investeringen opgenomen in bedrijven gericht op het beperken van schade door menselijke activiteiten op het milieu in bredere zin. Bijvoorbeeld het beschermen van biodiversiteit en preventie van lucht- en watervervuiling.

De totale investeringen stegen in 2022 met bijna 20 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Hoewel 2021 een sterkere groei liet zien, blijkt het ‘climate tech-ecosysteem’ zich vorig jaar ook in een verslechterd investeringsklimaat prima staande te hebben gehouden.

Op kwartaalbasis beschouwd zijn er overigens wel degelijk tekenen van afkoeling zichtbaar. Het spectaculaire niveau van het eerste kwartaal van 2022 werd niet meer geëvenaard, en de op aanvraag verstrekte data over het eerste kwartaal van 2023 steken hier specifiek bleek bij af. Immuun voor de uitdagende economische omstandigheden is het ecosysteem van climate tech-bedrijven dus niet.

Een recente analyse van diverse startup-kenners relativeert overigens het een en ander. Zo ging in Nederland in het eerste kwartaal drie van de tien investeringen naar climate tech-bedrijven. “Er zijn veel meer fondsen bijgekomen die in klimaattechnologie investeren”, merkte analist Thomas Mensink van startup-onderzoeker Golden Egg Check op tegen Business Insider. Maurice van Tilburg van non-profitorganisatie Techleap benadrukt de rol van de geldschieters achter de investeringsmaatschappijen, zoals pensioenfondsen en overheidsfondsen die zichzelf doelstellingen op het gebied van duurzaamheid hebben opgelegd. “Ook zijn er investeerders die er vanwege PR-redenen om vragen, omdat de hele maatschappij het klimaat belangrijker is gaan vinden”, besluit Van Tilburg. Daarmee is climate tech verre van slecht voorgesorteerd.

Software als populair investeringsobject

Softwareoplossingen kregen in 2022 de meeste aandacht. Vorig jaar ging 31,4 miljard dollar aan investeringen in klimaattechnologie naar partijen met software in hun propositie. De in de onderstaande grafiek als ‘software’ en ‘combinatie’ ingedeelde bedrijven hebben een aandeel van bijna 40 procent op het totaal. Dit is een toename van 27 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Of deze snelle groei bestendig is, is nog maar de vraag. De software-investeringen vielen tegen in het eerste kwartaal van 2023, met een totaal van 4,5 miljard dollar aan opgehaald kapitaal. Dat is significant minder dan het kwartaalgemiddelde van 8,6 miljard in 2022.

Onder ‘overig’ vallen bijvoorbeeld bedrijven die schone energie produceren, elektrische voertuigen ontwikkelen, of materialen produceren op een alternatieve, minder emissie-intensieve manier. Ook bedrijven waarvoor de benodigde datapunten niet beschikbaar waren, zijn in deze categorie ondergebracht. Om deze reden kan sprake zijn van een onderschatting van het aandeel software en hardware.

Aanbieders van hardware, waaronder batterijen en industriële machines, ontvingen een kleiner volume aan investeringen (22,5 miljard dollar) en lieten met 12 procent ook een minder grote investeringsgroei zien dan software. Let wel, tussen beide groepen zit enige overlap; 9 miljard dollar ging naar bedrijven wiens propositie zowel software als hardware omvat.

Gezien de grote rol van ‘venture capital’-partijen (VC) in de financiering van jonge klimaattechnologie-bedrijven, is de focus op software niet geheel onverwachts. VC-partijen stellen durfkapitaal beschikbaar aan bedrijven in ruil voor eigenaarschap, en profiteren op het moment dat het bedrijf winstgevend wordt, en later bij een ‘exit’ in de vorm van een beursgang of overname. Verstrekkers van durfkapitaal richten zich traditioneel gezien op gemakkelijk schaalbare bedrijfsmodellen met veel terugkerende inkomsten. Software past perfect binnen dit plaatje. Het schalen van hardware-bedrijven is in de regel moeilijker, onder andere omdat daar meer kapitaal mee gemoeid gaat.

Slimme stroomnetten

Software is vaak geen losstaande oplossing, maar wordt gebruikt in samenspel met de uitrol van fysieke innovaties. Dit is onder andere te zien in de energiesector, waar ongeveer de helft van de software-investeringen werden gedaan. Nu het ene na het andere pand van zonnepanelen wordt voorzien en ook de uitbreiding van het laadpalennetwerk voortdendert, groeit de markt voor oplossingen die de aanleg van deze infrastructuur in goede banen leidt. Zo trok Sitetracker in september bijna 100 miljoen dollar aan. Het Amerikaanse bedrijf biedt software waarmee onder andere projectvoortgang kan worden gemonitord en budgetten kunnen worden gemanaged.

De decentrale opwek van energie vergt daarnaast het nodige regelwerk achter de schermen; hoeveel energie kan direct lokaal worden gebruikt, welk aandeel moet worden opgeslagen voor later gebruik en hoeveel kan als elektriciteit worden doorgegeven aan het bredere stroomnet? Op bedrijventerrein Schiphol Trade Park analyseert slimme software het gebruik en de productie van energie van de daar gevestigde bedrijven en stuurt het de distributie van de grotendeels zelf opgewekte energie aan. Het systeem garandeert dat elk bedrijf de stroom krijgt die het nodig heeft en zorgt er daarnaast voor dat de meest duurzame energie altijd als eerste wordt ingezet.

Inzicht in ecologische voetafdruk

Een andere groeimarkt betreft software waarmee ondernemers hun eigen ecologische voetafdruk – en die van hun toeleveringsketen – in kaart kunnen brengen en moeilijk te reduceren emissies kunnen compenseren. Qua investeringsvolume is deze niche minder indrukwekkend dan software voor de energiesector, maar het opgehaald vermogen door deze bedrijven toonde met 171 procent groei jaar-op-jaar een steile lijn.

Onder deze bedrijven is het Franse EcoVadis, dat na een financieringsronde van 500 miljoen dollar de befaamde ‘unicorn-status’ kreeg: een ondernemingswaarde die de drempel van 1 miljard dollar overschrijdt. Het softwarebedrijf geeft organisaties inzicht in hun eigen duurzaamheidsscore en die van hun leveranciers, en biedt handvatten om deze score te verbeteren. Project44, afkomstig uit de Verenigde Staten, ontving ook bijna een half miljard dollar. Het bedrijf heeft een platform waarmee goederentransport kan worden gemonitord en bijbehorende CO2-emissies in kaart kunnen worden gebracht.

Een mogelijke verklaring voor deze versnelling is dat de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) voor de deur staat. Deze wetgeving verplicht grotere bedrijven om, naast hun eigen emissies, te rapporteren over de emissies van hun leveranciers. Nu een groeiend aantal bedrijven zich daarnaast committeert aan ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen, zal het volume aan investeringen in software die dergelijke ‘net zero’-ambities mogelijk maakt waarschijnlijk verder toenemen.

En ook hier geldt het samenspel met hardware. Het Canadese GHGSat zal bijvoorbeeld later dit jaar een satelliet lanceren waarmee op fijnmazig niveau CO2-uitstoot kan worden gemonitord. De data zullen commercieel beschikbaar worden gesteld, onder andere voor overheden en financiële instellingen die een vinger aan de pols willen houden bij bedrijven. En voor het optimaliseren van energiegebruik binnen panden of fabrieken zijn sensoren nodig die de benodigde informatie lokaal ophalen.

Software niet de enige oplossing

De toepassingsgebieden van digitale klimaattechnologie reiken natuurlijk nog veel verder dan bovenstaande casussen; in elke sector wordt software op allerlei manieren toegepast om klimaatverandering te beperken. Digitale klimaattechnologie kende een gunstig 2022, maar enige afkoeling in de markt valt niet te ontkennen. Toch staan bedrijven actief in deze hoek in principe goed voorgesorteerd. Hun activiteiten zijn namelijk niet los te zien van hetgeen nu op fysiek niveau gebeurt, zoals de aanleg van faciliteiten voor de opwek van schone energie en de ambitie van organisaties om hun gebouwen en productieprocessen energie-efficiënter te maken. De technologische en fysieke ontwikkelingen gaan hand in hand en versterken elkaar.