TNO waarschuwt voor de-industrialisatie en haperende innovatieketen

Volgens TNO is Nederland weliswaar een kennisland, maar slaagt het er onvoldoende in deze kennis om te zetten in concrete toepassingen, nieuwe bedrijvigheid en economische waarde. Industriële bedrijven in R&D-intensieve sectoren overwegen hun activiteiten naar het buitenland te verplaatsen door een verslechterd investeringsklimaat. Tegelijkertijd slagen te weinig veelbelovende startups erin om door te groeien tot nieuwe Nederlandse industriële kampioenen.

Belangrijkste knelpunten

De belangrijkste knelpunten zijn:

• Druk op de industrie: Hoewel de industrie zeer productief en R&D-intensief is en de helft van de export voor zijn rekening neemt, staat de sector onder druk. Structurele knelpunten zoals netcongestie, langzame vergunningverlening en een tekort aan technisch personeel belemmeren investeringen en groei.
• Hoge regeldruk en energiekosten: De regeldruk in Nederland is aanzienlijk toegenomen en op sommige gebieden strenger dan EU-voorschriften. Bovendien zijn de energiekosten in Nederland veel hoger dan in andere EU-landen en de VS, wat de concurrentiepositie van energie-intensieve industrieën verder verslechtert.
• Achterblijvende R&D-uitgaven: Nederland blijft achter bij de Europese doelstelling voor R&D-uitgaven (3% van het BBP). Met 2,23% in 2023 blijft Nederland onder het niveau van landen als Duitsland (3,11%) en België (3,32%). Dit gebrek aan investeringen, met name vanuit de private sector, remt innovatie en economische groei.
• Gebrekkige opschaling van startups: Ondanks een relatief hoge durfkapitaalinvestering per hoofd van de bevolking, komt dit geld te weinig terecht bij de opschaling van startups naar scale-ups, vooral in de 'deeptech'. Dit belemmert de ontwikkeling van nieuwe, innovatieve bedrijven.
• Afname arbeidsproductiviteit en tekort aan technisch talent: De groei van de arbeidsproductiviteit vertraagt in Nederland sterker dan in andere Europese landen. Daarnaast is er een significant tekort aan ICT-specialisten en technisch afgestudeerden.

Kansen en aanbevelingen

TNO benadrukt dat gerichte investeringskeuzes in sleuteltechnologieën uit de Nationale Technologiestrategie (NTS), zoals quantumtechnologie, AI en optische satellietcommunicatie, kansen bieden om een internationale sleutelpositie op te bouwen. Ook een meer innovatiegerichte samenwerking tussen defensie, kennisinstellingen, universiteiten en bedrijven is essentieel voor een duurzame defensie-industrie.

Om de afhankelijkheid van kritieke materialen en digitale opslag te verminderen, is Europese samenwerking cruciaal. Nederland moet blijven investeren in digitale infrastructuur en Europese initiatieven stimuleren. Een verlaging van de energiekosten en een eerlijker speelveld, bijvoorbeeld door versnelde investeringen in elektrificatie en waterstof, zijn eveneens van groot belang voor de welvaart van de toekomst. TNO pleit verder voor eenvoudigere en consistentere overheidsbeleid rond subsidie- en vergunningstrajecten om de investeringsbereidheid te vergroten en de regeldruk te verminderen.

Lees meer hier.