Nederland en België als digitale ruggengraat van Europa: oproep tot strategische autonomie

Het memorandum, getiteld "Versterking van Digitale Autonomie via de Nederlands-Belgische Corridor", bouwt voort op recente initiatiefnota's en position papers over digitale soevereiniteit en rijksbreed cloudbeleid. Pijpers stelt voor dat Nederland en België zich positioneren als een neutrale interconnectielaag tussen Amerikaanse, Chinese en soevereine Europese cloud- en AI-ecosystemen.

Hyperconnectiviteit: zegen en kwetsbaarheid

Nederland, met de AMS-IX als een van 's werelds grootste internet exchanges, is een mondiaal knooppunt voor digitale infrastructuur. Deze hyperconnectiviteit is een kracht, maar ook een kwetsbaarheid. Pijpers wijst op de afhankelijkheid van vitale infrastructuren (zoals Belastingdienst en DigiD) van Amerikaanse aanbieders onder buitenlandse jurisdictie, het gevaar van vendor lock-in en het gebrek aan centrale regie op energieverbruik van datacenters.

De Nederland-België corridor als oplossing

Een geïntegreerde corridor tussen Amsterdam en Brussel biedt volgens Pijpers unieke kansen. De ultralage latency, diepe interconnectiviteit en het opkomende AI-ecosysteem, gecombineerd met de overvloedige baseloadcapaciteit in België (mede dankzij kernenergie uit Frankrijk), maken de Lage Landen tot een ideaal ankerpunt. Grote investeringen van onder andere Google, Microsoft en AWS in België bevestigen dit potentieel. Samen kunnen Nederland en België de fysieke ruggengraat vormen voor Europese digitale soevereiniteit: verbonden, maar niet afhankelijk.

Fysieke risico's onder de radar

Pijpers waarschuwt ook voor fysieke risico's, zoals de kwetsbaarheid van Science Park Amsterdam bij stroomuitval en het ontbreken van gecoördineerde noodstroomscenario's. De afhankelijkheid van het Poldergemaal aan de Oostelijke Ringdijk en de niet-redundante brandstofdepots voor noodaggregaten vormen reële nationale veiligheidsrisico's die een integraal beleid vereisen.

Strategische aanbevelingen

Het memorandum sluit af met zes strategische aanbevelingen, waaronder:

1. De ontwikkeling van een nationale strategie voor digitale infrastructuur met Nederland en België als corridor.
2. De vorming van een publiek-private "digitale NAVO" rondom Europese interconnectiviteitsbedrijven en oranisaties en soevereine datacenters.
3. De integratie van cloud- en AI-beleid met ruimtelijke ordening en energiebeleid.
4. Het uitvoeren van stresstests op vitale digitale knooppunten.
5. Verplichte transparantie van publieke instellingen over datastromen en fysieke dataopslag.
6. Het stellen van soevereiniteitseisen via Europese aanbestedingsexcepties.

Soeverein

Pijpers benadrukt dat Nederland de expertise en geopolitieke positie heeft om het ankerpunt te worden voor een soevereine, federatieve digitale infrastructuur in Europa, mits er nu strategisch wordt gehandeld.