TNO en NDP Nieuwsmedia bundelen krachten rondom ontwikkeling van GPT-NL

Met de samenwerking ondersteunen Nederlandse nieuwsuitgevers de gezamenlijke ambitie van GPT-NL en de Nederlandse overheid om een taalmodel te realiseren dat een benchmark vormt voor het omgaan met nieuwsartikelen in AI-systemen. Er zijn strikte afspraken gemaakt om te voorkomen dat de artikelen via technische weg uit het model kunnen worden gehaald. Wanneer het model op de markt wordt gebracht ontvangen uitgevers een 'passende vergoeding', meldt TNO.

Verantwoord alternatief voor bestaande taalmodellen

GPT-NL is een initiatief van non-profitorganisaties TNO, NFI en SURF en biedt een verantwoord alternatief voor bestaande taalmodellen. Het model is ontwikkeld voor Nederland op basis van hoogwaardige Nederlandse data. In tegenstelling tot sommige internationale modellen, die een kopie van het internet gebruiken als trainingsmateriaal, gaat GPT-NL zorgvuldig en ethisch te werk bij het verzamelen van auteursrechtelijk beschermde data. Hiermee voldoet het aan de Europese wet- en regelgeving, zoals de AI-Act. Het taalmodel wordt ontwikkeld voor specifieke taken, zoals samenvatten, versimpelen en het extraheren van informatie uit tekst.

Dankzij de samenwerking met NDP Nieuwsmedia en de aansluiting van persbureau ANP krijgt het model toegang tot een omvangrijk aantal artikelen, bestaande uit meer dan 20 miljard tokens. Deze artikelen bestrijken verschillende thema's, van politiek en economie tot zorg en wetenschap. Tokens zijn kleine stukjes tekst die een AI-model gebruikt om taal te verwerken en begrijpen. Dit kunnen woorden, delen van woorden of zelfs leestekens zijn.

'Laten zien dat het anders kan'

Voorzitter van NDP Nieuwsmedia Rien van Beemen: “Internationale modellen van Big Tech zijn zonder toestemming en vergoeding massaal getraind met de artikelen van nieuwssites. De samenwerking tussen de leden van NDP Nieuwsmedia en TNO laat zien dat het ook anders kan. We scheppen met deze beweging een precedent waarmee we de positie van de journalistiek in Nederland op termijn verstevigen. AI-innovatie kan dus ook op een ethische, verantwoorde manier tot stand komen, zónder grootschalig onrechtmatig gebruik van het werk van onze journalisten. Met deze stap geven we die ontwikkeling een impuls.”

Manager Science & Technology bij TNO en grondlegger GPT-NL, Selmar Smit: “We zijn trots op deze samenwerking. De leden van NDP Nieuwsmedia leveren niet alleen hoogwaardige data, maar geven ook een krachtig signaal af: door samenwerking kan AI verantwoord worden ontwikkeld, met respect voor auteursrecht en publieke waarden.”

TNO, NFI en SURF zijn in 2023 gestart met de ontwikkeling van GPT-NL. De training van het taalmodel is in juni 2025 van start gegaan. In het vierde kwartaal van 2025 wordt het model verder verbeterd en het eerste gebruik ervan voorbereid. Eerdere Nederlandse organisaties die zich aansloten als dataleverancier bij GPT-NL zijn onder andere DNB (De Nederlandsche Bank), ICTRecht en Het Utrechts Archief.