Rechtbank: staatssecretaris moet broncode btw-systeem onderzoeken voor openbaarheid
De Rechtbank Gelderland heeft de Tjebbe van Oostenbruggen, staatssecretaris van Financiën, opgedragen om binnen twaalf weken een nieuw besluit te nemen over de openbaarmaking van de broncode van het btw-systeem van de Belastingdienst. De rechtbank oordeelde dat de staatssecretaris de eerdere weigering om de broncode openbaar te maken onvoldoende had gemotiveerd.
De zaak draait om een verzoek van een burger die op basis van de Wet open (Woo) de broncode wilde inzien. Het verzoek omvatte onder meer de backend- en frontend-applicaties en de configuratiebestanden van het systeem.
Ondeugdelijke motivering van de weigering
De staatssecretaris had in eerste instantie de weigering gebaseerd op meerdere gronden, waaronder de veiligheid van de staat en de financiële en economische belangen van de Belastingdienst. Tijdens de zitting van 10 juli 2025 trok de staatssecretaris de uitzonderingsgrond over de staatsveiligheid echter in.
De rechtbank stelde vast dat de overige argumenten van de staatssecretaris te algemeen waren. De rechtbank oordeelde dat de staatssecretaris niet duidelijk had gemaakt welke specifieke delen van de broncode onder welke uitzonderingsgrond vallen. Een "algemene redenering" over risico's voor inspectie, controle en het functioneren van de dienst was niet genoeg. Het bestuursorgaan moet in principe per document of onderdeel motiveren waarom openbaarmaking achterwege blijft.
Volgens de staatssecretaris is het btw-systeem een oud programma, waarbij de toegangscontroles "hardcoded" zijn opgenomen. Openbaarmaking zou het relatief eenvoudig maken voor kwaadwillenden om gerichte cyberaanvallen uit te voeren, wat de belastinginning in gevaar kan brengen. Hoewel de rechtbank begrip toonde voor deze zorgen, stelt zij dat de staatssecretaris niet heeft gespecificeerd welke uitzonderingsgrond op welk deel van de broncode van toepassing is. Ook is de claim dat de broncode niet als open-source is bedoeld, geen geldige uitzonderingsgrond onder de Wet open overheid.
Nieuwe beslissing vereist
De rechtbank heeft het beroep van de eiser gegrond verklaard en het eerdere besluit van de staatssecretaris vernietigd. De staatssecretaris moet nu binnen twaalf weken een nieuw besluit nemen, waarin hij specifiek motiveert welke delen van de broncode wel of niet openbaar gemaakt kunnen worden. De rechtbank stelt voor dat de staatssecretaris eventueel in overleg treedt met de eiser om een deel van de broncode als voorbeeld te nemen voor de motivering.
Daarnaast moet de staatssecretaris het betaalde griffierecht van 187 euro aan de eiser vergoeden.
Meer over juridisch
Over Witold Kepinski
