Anneke Keller: ‘Ook AI gaat IT’er niet overbodig maken’

Is de impact van technologische ontwikkelingen op organisaties groter geworden en versneld als je dat in jouw werkzaamheden in CIO/CTO- en vergelijkbare rollen beziet bij organisaties als Jumbo, KPN, Coolblue?

“Toen ik bij KPN werkte, was er al wel internet, maar waren de werkprocessen nog traditioneel. De IT-ontwikkeling was trager, de computercapaciteit en rekenkracht was geringer, het duurde gewoon langer voordat je impact maakte op je gebruikers en de organisatieprocessen. De veranderbereidheid was vaak lager, juist omdat verandering vaak langzamer ging en meer tijd in beslag nam. Er zijn sindsdien twee versnellingen geweest op het gebied van automatisering.”

“De eerste versnelling begon rond 2007. Ik merkte er de impact van toen ik bij TomTom en later Coolblue werkte. In deze versnelling werd op schaal DevOps ingezet - een samenwerking tussen softwareontwikkeling (Dev) en IT-operations (Ops) om sneller en efficiënter software te leveren door middel van communicatie, samenwerking en automatisering. In plaats van elke drie maanden een grote release voor een nieuwe of bestaande toepassing of systeem, kwamen er elke dag kleinere releases voor een veelheid aan toepassingen aan systemen. Dat zorgde voor een enorme versnelling van de impact van softwareontwikkeling. Dat was een grote stap vooruit. Werkprocessen werden efficiënter, maar ook de feedback van gebruikers – medewerkers en klanten – kwam veel sneller.”

“De tweede versnelling vindt nu plaats. AI zorgt ervoor dat we veel sneller kunnen coderen, maar AI heeft je op een gegeven moment misschien ook niet meer nodig voor de bulk van het programmeren. We zijn daar nog niet helemaal, maar dit kan snel realiteit worden. Dat betekent niet alleen dat softwareontwikkeling nog sneller plaats vindt, maar ook dat er veel meer ontwikkeld kan worden. Er komt een moment aan dat dit echt exponentieel gaat toenemen. Een beperkende factor zal tegen die tijd de rekenkracht zijn – en de kosten in geld en energie - die je als bedrijf kunt organiseren, niet langer de applicatieontwikkeling. En ook de veranderkracht van een organisatie zal beperkend zijn. Welke van de twee de grootste drempel gaat vormen de komende tijd, weet ik niet zeker.”

Je zegt dat veranderbereidheid vroeger geringer was dan nu. Is die veranderkracht onvoldoende meegegroeid met de versnelling van automatisering en digitalisering in organisaties?

“Het hangt heel erg van cultuur en organisatievorm af. DevOps vindt niet in een vacuüm plaats. Je kunt als IT-afdeling alleen met een echte DevOps-funnel werken wanneer de organisatie er al klaar voor is dat je op een hele andere manier gaat releasen, van een paar keer tot een paar honderd keer per dag. Twintig jaar geleden was er bij een grote release een heleboel communicatie omheen, werden er trainingen gegeven, alles om ervoor te zorgen dat de gebruiker ermee om kon gaan. Maar als je 30 keer per dag een release hebt, is daar natuurlijk geen beginnen aan. Op een gegeven moment kom je in zo’n DevOps-flow als hele organisatie. Dan gaat de veranderkracht van die organisatie ook enorm omhoog, omdat gebruikers eraan gewend zijn dat applicaties voortdurend – op kleine schaal – veranderen. Innovatieve organisaties hebben die slag als eerste gemaakt, waarna de bulk volgde.”

“Ik verwacht dat voor de komende versnelling organisatievormen ook weer aangepast moeten worden. Automatisering en digitalisering zal opnieuw zoveel sneller gaan dat je als organisatie hier echt moet kijken hoe je mensen en je processen hierin mee kunnen gaan. Veranderkracht zal in het begin weer een beperkende factor zijn, maar zeker bij innovatievere organisaties zal dit vrij snel opgelost worden. Dan blijven de rekenkracht, beschikbare energie en de kosten over als beperkende factor.”

Veel kleinere organisaties zonder DevOps-teams zijn niet meegegaan in de eerste versnelling. Hoe kunnen zij in die AI-versnelling meegaan?

“Ik heb natuurlijk veelal bij grotere, vaak innovatieve organisaties gewerkt en daar de IT-ontwikkeling meegemaakt. Het afgelopen jaar heb ik wel als interim bij een kleinere organisatie meegelopen, een onderzoeksinstituut. Het voordeel van zo’n kleinere organisatie kan juist de kleinere omvang zijn, die vaak gepaard gaat met meer flexibiliteit. Dat kan op zich al de veranderkracht ten goede komen, ook al heb je nooit aan DevOps gedaan tot nog toe.”

“Maar ik kan me voorstellen dat je als enige IT’er in een klein mkb-bedrijf echt niet in staat bent om alle DevOps- en AI-ontwikkelingen bij te benen. Als je accepteert dat je als mkb-bedrijf twee of drie jaar achter de voorlopers blijft, maar dan wel alle best practices kan gaan gebruiken, kun je ook als kleine organisatie snel meekomen. Niet iedereen hoeft een early adopter te zijn. En het is niet zo dat medewerkers inmiddels niet gewend zijn aan snelle veranderingen. Hun smartphone heeft bijvoorbeeld telkens weer nieuwe mogelijkheden. Daar raak je ook aan gewend en dat maakt acceptatie en adoptie van snellere veranderingen in bedrijfssoftware ook eenvoudiger.”

“Ik maak me wel zorgen over grote organisaties met veel legacy, die niet meegegaan zijn in die eerste versnelling via DevOps en niet de flexibiliteit van kleinere organisaties hebben. Hoe moeten zij meegaan in de nog snellere veranderingen die eraan komen door AI? Het gat tussen hen en hun innovatieve tegenhangers is al groot en zal nog groter worden.”

“Overigens kan AI-technologie misschien ook voor veel legacy een oplossing bieden. Als er niet genoeg mensen meer zijn die met Cobol kunnen werken, kan een AI-agent dit misschien wel. Op die manier zou je dan toch geleidelijk aan de overstap van legacy naar nieuwe IT kunnen maken. Natuurlijk altijd met mensen in de lead.”

Kan AI digitale technologie toegankelijker maken voor mensen die geen IT’er zijn maar wel meer op IT-gebied willen betekenen voor hun organisatie? Hebben we dan straks geen IT’ers meer nodig?

“Ik denk niet dat AI ervoor zorgt dat iedereen zomaar in staat zal zijn om zelf IT- of digitale oplossingen te maken. Bij elke technologische sprong voorwaarts werd geroepen dat er ‘straks geen IT’ers meer nodig zijn’. Uiteindelijk hadden we alleen maar meer IT’ers nodig. Ik denk niet dat die noodzaak verdwijnt met de technologische sprong voorwaarts van AI. De inhoud van het vak gaat wel veranderen. Je kunt je straks als IT’er niet meer alleen op hardcore technologie focussen zonder soft skills. Samenwerking met de business wordt steeds belangrijker. Maar ik denk dat het technische brein dat in staat is om te bepalen of soft- of hardware ook echt werkt, een talent blijft waar we er steeds meer van nodig hebben en er veel te weinig van hebben.”

Jij en enkele collega’s proberen de volgende generatie tech-beslissers te verbinden met de huidige generatie. Kun je meer over dat NextGen Tech Leaders-initiatief vertellen?

“De andere initiatiefnemers en ik - Hylke Sprangers, Willem Roskam en Rini van Solingen (zie kadertje onderaan, red). – zaten ruim een jaar geleden bij een CIO/CTO-event en we dachten: hier zitten wel erg veel vijftigers. Dat is bij veel van dergelijke bijeenkomsten het geval. Er zijn veel bijeenkomsten en communities voor het C-level – de eindbazen van de IT. Wij vinden elkaar echt wel. Maar we missen hier de jongere generaties. We hebben toen een flink aantal van die twintigers en dertigers gebeld en gevraagd of zij elkaar niet hoeven te zien, of misschien op een hele ander manier netwerken. Daaruit kwam vrijwel unaniem naar voren dat iedereen in de eigen bedrijfsbubbel zit en weinig tijd heeft om daaruit te komen en lotgenoten te ontmoeten. Men wil dat wel graag: elkaar ontmoeten op inhoudelijke events en daar kennis en ervaring uitwisselen. Reden voor ons vieren om bij CIO Platform Nederland aan te kloppen en samen de community NextGen Techleaders op te zetten: voor én met de volgende generatie tech leaders.”

“We gaan ook events organiseren als middel om dit doel te bereiken. De kick-off is op 30 oktober in Arnhem – het Failure Festival 2025 - waar zo’n 150 NextGen tech leaders bij elkaar komen. Het Ministerie van Defensie is onze gastheer, omdat ook zij die jonge generatie willen bereiken. De opzet is niet commercieel, het gaat echt om de inhoud en om het bouwen aan een community. We gaan drie events per jaar organiseren en we blijven hier als initiatiefnemer bij betrokken. Maar we koppelen hier een Programmaraad aan waar we zoveel mogelijk van die volgende generatie IT’ers in willen krijgen. Zij gaan straks bepalen welke kant we uitgaan, want uiteindelijk is dit initiatief voor hen bedoeld.”

NextGen Techleaders

NextGen Techleaders is een initiatief van:

• Anneke Keller, Interim CTO & Board member o.a. bij LinkIT, WWF en BrandMR (voorheen CTO Wehkamp en PostNL) (https://anneke.com/).
• Hylke Sprangers, Executive Director & University Lecturer Erasmus & Board member bij Maandag (voorheen CTO Talpa Network).
• Willem Roskam, CTO Efteling (voorheen CTO NPO).
• Rini van Solingen, Professor Delft University of Technology, CTO Prowareness & Board member o.a. bij Momo Medical.

Het Failure Festival 2025 vindt op donderdag 30 oktober 2025 plaats op Landgoed Bronbeek, Arnhem.

Meer weten: kijk op https://www.nextgentechleaders.nl/