Geopolitieke spanningen van toenemende invloed op Nederlandse bedrijfsleven

Dit blijkt uit het tweede KPMG RAAD GeoPulse-onderzoek onder 96 bestuurders en commissarissen van bedrijven en organisaties in Nederland. In maart 2025 publiceerde KPMG Nederland de eerste meting van het KPMG RAAD GeoPulse-onderzoek. Ook toen ervoer de grote meerderheid van de bestuurders een impact van de geopolitieke ontwikkelingen.

Handelsstromen, importtarieven en consumentenvertrouwen

De gevolgen van internationale spanningen zijn vooral zichtbaar in veranderende handelsstromen, schommelende importtarieven en een afnemend consumentenvertrouwen. Stephanie Hottenhuis, CEO van KPMG Nederland, merkt hierover op: “Al maanden heerst er onduidelijkheid en onzekerheid, en dat laat zijn sporen na in het bedrijfsleven én bij consumenten. We zien dat investeringsbeslissingen worden uitgesteld en dat organisaties what-if-scenario’s verkennen om hun weerbaarheid te vergroten en beter voorbereid te zijn op toekomstige onzekerheden.”

Hoewel voor driekwart van de bestuurders geopolitieke spanningen op dit moment nog geen directe gevolgen hebben voor hun buitenlandse investeringsplannen, is er wel sprake van een bredere terughoudendheid. Investeringen worden soms uitgesteld in afwachting van meer stabiliteit. Tegelijkertijd nemen bedrijven maatregelen om eventuele gevolgen van internationale instabiliteit te beperken. Er worden alternatieve markten verkend om daarmee de afhankelijkheid van specifieke regio’s te verminderen.

Maatregelen

Zeven van de tien bestuurders geven aan dat hun organisatie maatregelen neemt om de risico’s van geopolitieke instabiliteit te beheersen. Zo wordt er gezocht naar alternatieve afzetmarkten en leveranciers. Veel organisaties richten hun aandacht op cybersecurity, mede door de toename van digitale dreigingen. Daarnaast streven zij er steeds vaker naar om hun afhankelijkheid van Amerikaanse (cloud)diensten te verminderen. De belangstelling voor Europese AI-oplossingen neemt daarbij merkbaar toe.

Net als bij de vorige rondgang vreest ongeveer de helft (49%) dat Europese bedrijven zichzelf uit de markt prijzen door vast te houden aan ambitieuze klimaatdoelen, terwijl de andere helft (51%) juist gelooft dat duurzaamheid op termijn een strategisch voordeel oplevert. Voorstanders van het klimaatbeleid benadrukken dat investeringen in technologie en energieonafhankelijkheid Europa juist weerbaarder maken. Een bestuurder uit de publieke sector zegt daarover: “Door te investeren in klimaatdoelen en energieonafhankelijkheid versterkt Europa haar concurrentiekracht en geopolitieke positie.”

Anderen uiten hun zorgen over een ongelijk speelveld. Zij wijzen erop dat landen in Azië en de Verenigde Staten minder strikte klimaatregels hanteren en daardoor een concurrentievoordeel hebben. “Hierdoor is er geen gelijk speelveld met de belangrijkste concurrenten in Azië en de VS”, stelt een bestuurder uit de energiesector.

Invloed op ESG-beleid is beperkt

Slechts één op de vijf bestuurders geeft aan dat de geopolitieke situatie momenteel invloed heeft op eigen ESG-beleid. Degenen die wel veranderingen signaleren, merken op dat duurzaamheid binnen hun organisatie tijdelijk minder prioriteit krijgt. Voor de meerderheid is dat echter niet het geval. Tachtig procent ziet geen reden om beleid op het gebied van duurzaamheid, mens en goed bestuur bij te stellen. Wanneer wordt doorgevraagd naar de mogelijke invloed van de geopolitieke situatie op het diversiteitsbeleid, geeft een beperkt aantal respondenten (7%) aan dat hiervan sprake is.

KPMG hield gedurende de maand mei een rondgang onder 96 bestuurders en commissarissen van bedrijven en organisaties in Nederland. In maart 2025 publiceerde KPMG Nederland de eerste meting van het KPMG RAAD GeoPulse-onderzoek. Ook toen ervoer de grote meerderheid van de bestuurders een impact van de geopolitieke ontwikkelingen.