Nederland versterkt strategische rol in kwantumtechnologie
Kwantumtechnologie biedt het potentieel om de manier waarop we rekenen, communiceren en de wereld om ons heen meten, te transformeren met toepassingen voor defensie tot gezondheidszorg. Verwacht wordt dat de wereldwijde kwantummarkt tegen 2035 ongeveer 93 miljard euro zal bedragen. V
Volgens een nieuw onderzoek dat vandaag door het Europees Octrooibureau (EOB) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) werd gepubliceerd, breidt het kwantumlandschap zich snel uit met steeds meer nieuwe bedrijven en investeringen en een sterke groei in innovatie. De technologie verder opschalen en commercialiseren is nu de uitdaging.
Het rapport, dat deel uitmaakt van het tweejaarlijkse werkplan van het EOB Observatory on Patents and Technology, biedt een uitgebreide analyse van het kwantum-ecosysteem, van octrooien en investeringen tot toeleveringsketens en beleid. De publicatie van het rapport valt samen met het International Year of Quantum Science and Technology (IYQ) van de Verenigde Naties.
Strategische rol Nederland
De Nederlandse kwantumsector bestaat uit 63 partijen, van bedrijven en startups tot universiteiten, waarvan 44% zogeheten core-kwantumbedrijven zijn, die zich voornamelijk of volledig richten op kwantumtechnologie. Deze concentratie is een van de hoogste ter wereld, bijna even hoog als in het Verenigd Koninkrijk en Canada. Tussen 2014 en 2024 was Nederland goed voor 5,5% van de gefinancierde core-kwantumbedrijven (wereldwijd) en 4,3% van de wereldwijde financiering die naar dergelijke bedrijven ging, wat de strategische rol van Nederland in het internationale kwantum-ecosysteem onderstreept.
"Kwantumtechnologie heeft een enorm potentieel, maar bevindt zich nog in een vroeg ontwikkelingsstadium", aldus EOB-voorzitter António Campinos. "Zoals dit onderzoek en het Draghi-rapport benadrukken, heeft de EU ruimte om haar kwantuminvesteringen te laten groeien, vooral in vergelijking met toonaangevende landen zoals de Verenigde Staten. Financiering uit de private sector is nu nodig om fundamenteel onderzoek te commercialiseren en regeringen moeten hier een prioriteit van maken."
Volgens het onderzoek is het aantal internationale octrooifamilies (IPF's) (octrooiaanvragen die in verschillende landen zijn ingediend voor dezelfde uitvinding) in kwantumtechnologie vervijfvoudigd in de afgelopen tien jaar. Het rapport onderscheidt drie belangrijke subsectoren: quantum communication, quantum computing (inclusief simulatie), en quantum sensing. Kwantumcommunicatie had tot 2022 het grootste aantal IPF's.
Octrooi
Kwantumcomputing heeft in deze periode echter de grootste groei in IPF's doorgemaakt en is sinds 2005 bijna 60 keer zo groot geworden. Nederland heeft tussen 2005 en 2024 136 internationale octrooifamilies (IPF's) op het gebied van kwantumtechnologie opgeleverd. De meeste daarvan zijn gericht op kwantumcommunicatie (82) en kwantumcomputing (46).
Het aandeel van Nederland in wereldwijde IPF's steeg van 1,4% in de vorige periode van vijf jaar tot 1,6% in 2020-2024, wat wijst op een groeiende aanwezigheid in het mondiale kwantumlandschap. Opvallend is dat Nederland een revealed technology advantage (RTA, berekend door het aandeel octrooien in kwantumtechnologie te vergelijken met het wereldwijde aandeel octrooien) heeft van 1,2 (2020-2024), wat duidt op een duidelijke specialisatie.
Europa herbergt een van de dichtste clusters van core-bedrijven wereldwijd, met het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Frankrijk als koplopers. Dit staat in schril contrast met de VS (20%), waar het aandeel core quantum lager is en techgiganten een grotere rol spelen. De betrokkenheid van de overheid is cruciaal geweest voor de Nederlandse kwantumspecialisatie. Hier valt op dat 71% van de investeringen in Nederlandse core-bedrijven in de periode 2021-2024 afkomstig is van de overheid, wat wijst op sterke steun vanuit de publieke sector.
Ecosysteems
Nederland onderscheidt zich bovendien in kwantumrelevante export, met name in gespecialiseerde halfgeleiderapparatuur, wat de sleutelrol van Nederland in het mondiale kwantum-ecosysteem verder benadrukt. Het onderzoek benadrukt het belang van samenwerking tussen publieke onderzoeksorganisaties, start-ups en gevestigde bedrijven voor het versnellen van kwantuminnovatie. Naarmate het veld zich verder ontwikkelt, zullen Nederlandse kwantumbedrijven zowel hooggespecialiseerd technisch talent als meer 'soft skills' (voor succesvolle commercialisatie) nodig hebben. Tegelijkertijd zullen ze te maken krijgen met toenemende concentratie in en afhankelijkheid van wereldwijde toeleveringsketens.
Meer informatie
Meer over Quantum Computing
Over Witold Kepinski
