Nederlandse datacentersector schept fundament onder de economie van morgen
Datacenters vormen de digitale infrastructuur die er voor zorgt dat Nederlanders thuis kunnen werken, AI kunnen gebruiken en online kunnen winkelen. Daarmee zijn datacenters ontzettend belangrijk voor de Nederlandse economie. Toch zijn door netcongestie de groeimogelijkheden van de sector in de komende jaren zeer beperkt. Het goede nieuws is dat het technisch mogelijk is om veel extra Nederlandse vraag naar datacentercapaciteit in het buitenland te laten draaien. Het slechte nieuws is dat als er in Nederland geen ruimte voor verdere groei van datacenters is, er dan op termijn technische kennis en kunde verloren zal gaan en ook innovatieve startups op het gebied van AI vaker voor het buitenland zullen kiezen. Dit heeft lagere economische groei en grotere buitenlandse afhankelijkheid als gevolg. Om dat te voorkomen is er op nationaal niveau meer regie nodig, dat blijkt uit vandaag verschenen onderzoek van ING Research.
Amsterdam loopt voorop in Europa, maar hoe lang nog?
De Nederlandse datacentersector is de afgelopen jaren flink gegroeid door de groeiende vraag naar digitale diensten, aldus ING. Sterker nog: de regio Amsterdam is samen met steden als Frankfurt, Londen, Parijs en Dublin Europees koploper op het gebied van datacentercapaciteit. Nederland heeft ook een leidende positie opgebouwd in IT gebruik en digitale vaardigheden. Maar rondom andere steden zijn er veel omvangrijkere plannen voor het bouwen van datacenters dan Amsterdam en de Amsterdamse gemeenteraad heeft onlangs aangekondigd dat nieuwe aanvragen voor datacenters pas vanaf 2035 weer in aanmerking komen voor een bouwvergunning vanwege netcongestie.Er is nu voor zo’n 200 MW aan capaciteit in aanbouw, maar de kans is klein dat de andere 200 MW aan capaciteit zal worden gerealiseerd. De hoofdstad kan haar leidende Europese positie dus langzaam kwijtraken, wat nadelige gevolgen heeft voor de Amsterdamse en Nederlandse economie. Om dat goed te laten zien moeten we dieper ingaan op de bredere economische effecten van datacenters op de economie.
Samantha Reilly: “Als er geen ruimte is voor de verdere groei van de datacentersector in Nederland dan verliezen we op termijn kennis en kunde en daarmee ook toekomstige economische groei. De focus zou daarom moeten liggen op hoe we datacenters ruimtelijk slim inpassen met duurzame energieopwekking en benutting van de restwarmte.”
Datacenters als vliegwiel van de digitale economie
Datacenters functioneren als economisch vliegwiel voor onze digitale economie: hoe meer digitale diensten er komen, hoe meer datacentercapaciteit er nodig is. Hoe meer capaciteit er is, hoe makkelijker nieuwe digitale innovaties ontstaan (bijvoorbeeld generatieve AI). Dit creëert een zelfversterkend effect: meer digitale vraag leidt tot meer datacenters, hetgeen tot meer innovatie leidt, en meer innovatie leidt weer tot meer vraag. Vanwege deze vliegwielfunctie zijn de economische effecten van datacenters aanzienlijk.
De goede digitale infrastructuur van Amsterdam (waaronder niet alleen datacenters maar ook zeekabels en internetknooppunt AMS-IX) en Nederland is een van de redenen dat Amsterdam bijvoorbeeld veel succesverhalen binnen de fintech kent. Maar, het belang van datacenters is breder. In landen waar veel datacentercapaciteit is kunnen startups die met AI nieuwe toepassingen en producten bouwen makkelijker aan computerkracht komen vanwege betere beschikbaarheid en lagere marginale kosten. Dat betekent ook dat de succesvolle bedrijven van de toekomst gebaat zijn bij goede digitale infrastructuur en de beschikbaarheid van computerkracht die datacenters leveren. Steden met veel datacentercapaciteit maken dus een betere kans op sucesvolle startups op het gebied van AI. Dat zou, als de sector niet door kan groeien, er in de toekomst voor kunnen zorgen dat die succesvolle bedrijven niet hier maar elders ontstaan.
Nationale regie is noodzakelijk
Niet alles is mogelijk, omdat de Nederlandse economie te maken heeft met een gebrek aan ruimte, mensen en netcapaciteit. Met name door volle stroomnetten moeten overheden lastige belangenafwegingen maken. Als beleidsmakers het belang van datacenters voor de economie onderkennen, zou de beleidsdiscussie zich moeten richten op de manier waarop datacenters ruimtelijk slim ingepast zouden kunnen worden. Zo heeft het kabinet de ambitie om in 2032 21 gigawatt aan windenergie op zee te hebben gebouwd. Als er datacentercapaciteit gebouwd kan worden waar duurzame energie aan land komt en de restwarmte van datacenters gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld stadsverwarming of verwarming van de omliggende gebouwen, dan wordt de opgewekte stroom voor twee doeleinden gebruikt. Zo zouden datacenters dus op een duurzame manier kunnen worden ingepast. Maar om dit soort oplossingen te bewerkstelligen is er meer nationale regie nodig.
Voor ondernemers in de sector vraagt de huidige schaarste op het gebied van ruimte, energie en water om openheid. Maak beleidsmakers en de samenleving duidelijker wat het belang van datacenters in Nederland is. Hoe groot is de stroomvraag en het waterverbruik van een project en wat staat daar dan aan maatschappelijke baten tegenover? Zeker in een tijd van groeiende geopolitieke spanningen en de groeiende vraag naar meer (digitale) onafhankelijkheid kan de Nederlandse sector een belangrijke rol te spelen, maar dat vereist open communicatie met de buitenwereld.
Meer over onderzoek
Over Witold Kepinski
